Decubitus is een ernstige beschadiging van de huid. De bloedvoorziening is een stuk minder op sommige delen van de huid, vaak door een constante druk door veel in bed liggen. Deze complicatie komt het meest voor bij mensen die in een ziekenhuis of verpleegtehuis zijn opgenomen. Decubitus is zeer ernstig en kan door het grote infectiegevaar zelfs levensbedreigend zijn.
Decubitus kent verschillende gradaties:
1. Een rode vlek op de huid, die niet verdwijnt wanneer er met een vinger druk op uitgeoefend wordt. Ookal is het nog niet zichtbaar, er is al veel schade toegericht aan het huidweefsel.
2. Hier wordt de eerste ernstige schade zichtbaar. Deze bestaat meestal uit een met bloederig vocht gevulde blaar of zwart gekleurde opperhuid. Er kunnen oppervlakkige zweren onstaan.
3.De hele dikte van de huid is afgestorven en vaak ook al een deel van het onderhuids vetweefsel. Er is nu dus een diepe zweer, maar de spieren onder de huid zijn nog niet aangetast. De afgestorven huid ziet zwart of geel.
4. Hier zijn de spierweefsels wel aangetast. Er zijn zeer diepe wonden en de zweer is vaak nog groter dan op het eerste gezicht lijkt. Er is sprake van holtevorming onder de huid. Het zichtbare gat in de huid van ekele centimeters kan soms het begin zijn van een gat dat nog veel groter is en zich hieronder schuil houdt.
Een belangrijke oorzaak van decubitus is een overmaat aan druk- en schuifkrachten op het lichaam. Het belangrijkste risico voor het ontwikkelen van decubitus is de met hogere leeftijd gepaard gaande verminderde mobiliteit. In ongeveer 80% van de gevallen ontstaat decubitus op plaatsen waar het botweefsel zicht dicht onder de huid bevindt, zoals stuit, hielen, heup, enkels, en ellebogen.
Personen die een verhoogd decubitusrisico hebben, kunnen ook een risico op ondervoeding hebben of zelfs ondervoed zijn.
Personen die een verhoogd decubitusrisico hebben, kunnen ook een risico op ondervoeding hebben of zelfs ondervoed zijn.
Risicofactoren zijn:
- Verminderde mobiliteit/bedlegerigheid
- Verminderde pijnsensatie t.g.v. ziekte of behandeling (pijnmedicatie)
- Vochtige huid t.g.v. incontinentie of transpiratie
- Harde of oneffen onderlaag (matras en stoel)
- Dehydratie
- Slechte voedingstoestand
- Leeftijd
- Dementie
- Langdurig gebruik van corticosteroïden
- Slechte (bloed)circulatie
De gevolgen van decubitus kunnen uiteenlopen van matig tot zeer ernstig. Enkele lichamelijke gevolgen kunnen zijn:
-een abces die aansluit op de wond
-artritis
-een compleet gewricht kan aangetast zijn door decubitus, omdat het spierweefsel dus ook aangetast kan worden.
-erysipelas
-osteomyelitis
-Overlijden
Los van de lichamelijke gevolgen, komt de cliënt ook in een sociaal isolement. Van de wond komt een ontzettend sterke geur af, dit neemt een hoop schaamte met zich mee. De cliënt durft meestal niemand meer onder ogen te komen en ligt alleen maar in bed,
Hoe kun je als MZ-er iemand met decubitus helpen?
Lichamelijk kun je niet heel veel doen. Natuurlijk kun je zorgen dat de cliënt zo min mogelijk lichamelijke dingen hoeft te doen, zodat er zo min mogelijk inspanning verricht hoeft te worden. Maar decubitus is een zeer ernstige aandoening en als MZ-er ben je hier niet bevoegd voor, laat de behandeling dan ook over aan dokters en zusters die er verstand van hebben.
Bij een cliënt met decubitus moet je je als MZ-er vooral richten op het sociale en psychische aspect. Zorg ervoor dat je cliënt niet in een isolement komt. Dit is vrij lastig vanwege de lichamelijke beperkingen, maar laat bijvoorbeeld kennissen en vrienden van de cliënt langskomen bij de cliënt zelf. Praat ook veel. Het kan voor een cliënt heel fijn zijn om zijn verhaal te doen bij iemand die er buiten staat, een objectief persoon. Die rol kun je als MZ-er goed vervullen. Luister, dat is vooral het belangrijkste. Als het mogelijk is, kun je ook proberen de cliënt soms mee naar buiten te nemen, maar dit kan niet in alle gevallen.
Als je geïnteresseerd bent in hoe je decubitus zogoed mogelijk kunt voorkomen, bekijk dan dit filmpje eens!
